نوازشهای كودكانه شعرهایی هستند كه در آنها، برخلاف لالاییها، هدف آرام كردن كودكان نیست؛ بلكه این شعرها برای تفریح، نوازش و خنداندن كودك خوانده میشود؛ تفریحی كه مادر و كودك هر دو در آن شریكاند. نوازشها، با هارمونی شادی كه دارند، باعث انبساط خاطر مادر و كودك میشوند. تكان دادن سر و دست و قهقهههای شاد و رهای كودک مادر را به اوج شادیها و لذتها میبرد و برای لحظاتی هم كه شده او را از غم روز و روزگار میرهاند. در این شعرها، دیگر از شكوه و گلایه از فلک و بخت بد خبری نیست. مادران ناكامیها و دردهای خود را ترنّم نمیكنند، بلكه برای كودكان خود آرزوهایی شیرین و گاه دستنایافتنی میكنند؛ آرزوهایی كه شاید روزگاری آرزوی خودشان بود.
نوازشهای كودكان از منظر محتوا به سه گروه تقسیم میشود:
۱. نوازشهای دخترانه؛
۲. نوازشهای پسرانه؛
۳. نوازشهای دخترانه و پسرانه (توأمان).
در نوازشهای دخترانه مضامینی چون فهیم و باكمال بودن دختر، داشتن خواستگاران ثروتمند و صاحبمنصب، چراغ و روشنایی خانه بودن دختران، و بهندرت اظهار تأسف از داشتن دختر ـ آنهم با كنایه و ایهام ـ نمود پیدا كرده است. اما، عمدهترین مضمون نوازشهای پسرانه گرفتنِ زنان متعدد است و بعد از آن مكتب رفتن و ملّا و باسواد شدن و طبیعتاً به تبع آن صاحبمنصب و ثروت شدن مضامین دیگر اینگونه از نوازشهاست.
گروه سوم نوازشهایی است كه در آنها فارغ از جنسیت فرزند به مضامینی چون دفع قضا و بلا، دوری از چشم و نظر بد و بزرگ شدن كودك پرداخته میشود.
فرم و شكل نوازشهای كودكان ثابت نیست؛ برخی از آنها چهار مصرع دارد و برخی نیز منظومهای است حاوی همه آنچه مادر برای كودكش میخواهد. وزن اغلب این نوازشها هجایی و از هارمونی شادی برخوردار است.
این مجموعه ـ نوازشهای کودکان ایران ـ حاوی نوازشهایی است كه نگارنده از بیست سال پیش، در دوران تحصیل و تدریس و نیز دوره خدمت سربازی در شهرهای مختلف از ارومیه گرفته تا شیراز، از همكلاسیها و همدورهایها و خانوادههای آنها، كه هر یک از شهرها و مناطق مختلف كشور بودند و اسامی آنها در پایان کتاب آمده است، شنیده و گردآوری نموده است. با توجه به اینكه اغلب این شعرها و ترانهها فراموش شده و یا در حال فراموشی است، نویسنده وظیفه خود دانسته كه آنها را، همانگونه كه هستند، منتشر کند. ناگفته پیداست كه این مجموعه دربرگیرنده همه نوازشها نیست و ایبسا دهها برابر این مجموعه هنوز در ذهن و زبان مادران سالخورده اقصی نقاط این سرزمین پهناور هست که کمکم رنگ فراموشی به خود میگیرد.