در کتابهای ملل و نحل و ادبیات فرقه‌نگاری گاه عامدانه عقاید و باورهای عامیانه پیروان یک مذهب را، که محصول شرایط اجتماعی طبقات پایین و حاشیه‌ای است و طبعاً ریشه در عادات و آداب و رسوم محلی دارد، ضمن عقاید رسمی فرقه‌های مذهبی قلمداد می‌کنند یا اینکه به تحولات عقاید در بستر تاریخی عامدانه توجهی ندارند و عقاید پسینی را در ضمن باورهای دوره‌های کهن‌تر طبقه‌بندی میکنند. این شیوه‌ها خود بر پیچیدگی ادبیات ملل و نحل می‌افزاید. در این نوع مجادلات مذهبی عنصر شایعات سهمی همواره سرنوشت‌ساز داشته و گاه حرف اول را می‌زده است. انتقال این شایعات گاه به دلیل فرهنگ غالب زمانه در قالب نقل احادیث تسهیل می‌شد و به کتاب های رسمی راه می‌یافت.