اثر پیشِ ‌رو، نخستین ترجمه‌‌ی مشروح از متن کلاسیکِ ادبی و انتقادیِ کتاب «تاریخ واردان و جنگ ارمنی» است که در سده‌ی ششم میلادی به زبان ارمنی نگاشته شده است.

تاریخ واردان و جنگ ارمنی، شورش ارمنستان علیه شاه ایران ساسانی را در سال‌های ۴۵۱-۴۵۰ میلادی، در اعتراض به آزار مسیحیت، توصیف می‌کند. یغیشه، تاریخنگار ارمنی، از این موقعیت استفاده می‌کند تا به طور کلی نگرش خود را به عنوان یک ارمنیِ مسیحی نسبت به مشکلات بقای فرهنگی و میهن‌پرستی در یک محیطِ خصمانه بیان کند. تاریخ او عمیقاً بر نویسندگان ارمنی، از دوران کلاسیک تا کنون، تأثیر گذاشته است. قهرمان آن، واردان، در ارمنستان، چهره‌ی ایده‌آل یک میهن‌پرست باقی می‌ماند. مقدمه‌ی پروفسور تامسون، در حالی که یادداشت‌های گسترده‌ی افراد و مکان‌ها را شناسایی و جزئیات گزارش را روشن می‌کند، این اثر را در بافت تاریخی خود قرار داده است.