در پژوهش حاضر که بنیان آن با آرا و اندیشه‌های «نجم‌الدین ابوالفتح یوسف بن یعقوب بن حمد شیبانی نیشابوری» مورخ، جغرافی‌دان و کاتب ایرانی تبار اهل سوریه در کتابی تحت عنوان «تاریخ المستنصر» شکل گرفته است، تلاش بر آن است با ارائة اطلاعاتی از تحولات اجتماعی و اقتصادی بنادر و جزایر مهم خلیج‌فارس و شرح نحوة تعامل فرهنگی و اجتماعی میان مراکز مختلف شهری آن، به بررسی موضوع‌ جابه‌جایی کانون‌های تجاری خلیج‌فارس در یک دوره زمانی مشخص پرداخته شود. در این پژوهش، بررسی از دورن باستان آغاز شده و جابه‌جایی کانون‌های تجارت از بصره به «سیراف» از سیراف به کیش؛ از هیرمند به «قلهاف» و از هیرمند به بندرعباس و بندر کنگ، مورد توجه قرار گرفته است. همچنین در پایان کتاب با تکیه بر اسناد و مدارک موجود، توضیحاتی دربارة بنیان‌گذاران بازارهای عربی و دیگر بنادر سواحل جنوبی خلیج‌فارس آورده شده است.