وقوع رنسانس، آغاز عصر مدرن در جهان را رقم زده است: جست وجویی روشنگرانه در قلمرو موضوعات متنوع انسانی -اندیشه‌ای و جامعه‌شناختی که منجر به زایش مفاهیم نو در حوزه‌های علوم طبیعی و علوم اجتماعی و انسانی شده است. دو مفهوم نوظهور ناشی از این تحولات، تجدد و مدرنیته هستند. تجدد، تحولات عینی در عرصه فرهنگ و مظاهر مادی زندگی را شامل می‌شود و مدرنیته، مولود تحولاتی تدریجی و عمیق در قلمرو اندیشه، فرهنگ غیر مادی و ارزش‌های جوامع است اما در ایران، این دو مفهوم، در فرهنگ عمومی عمدتا مترادف یکدیگر به کار رفته‌اند و کمتر به وجوه مختلف آن‌ها توجه شده است به گونه ای که مدرن بودن و متجدد بودن با یکدیگر هم معنا تصور می‌شود و این ابهام و خلط معنایی، بحران‌ها و تضادهای اندیشه‌ای را به دنبال آورده است. در نوشتار حاضر، در پی بازخوانی نخستین رویارویی جامعه ایران با عناصر مادی و غیر مادی فرهنگ مدرن برآمده‌ایم تا زاویه ورود و نخستین جهت گیری‌ها را نسبت به مؤلفه‌های دو مفهوم تجدد و مدرنیته بشناسیم.